چارلز کلارنس آدامزآدامز، چارلز کلارنس ۱۸۸۳ـ ۱۹۴۸م)، خاورشناس و اسلام‌شناس آمریکایی، صاحب مفصّل‌ترین پژوهش درباره شیخ محمّد عبدُه و حرکت نوگرایانه او در زمینه اصلاحات دینی می‌باشد. ۱ - محل تولد و تحصیلاتآدامیز در پنسیلوانیای ایالات متّحده متولّد شد. تحصیلات عمومی خویش را در دانشکده وِست مینستر آغاز کرد و پس از فراغت از تحصیل در ۱۹۰۹م به مصر رفت و تا ۱۹۱۵م در آن کشور ماند. ۱.۱ - تحصیلات عالیچون به آمریکا بازگشت، در دانشگاه‌های هارتفورد و شیکاگو، به فراگیری عربی و معارف اسلامی پرداخت و سرانجام در ۱۹۲۸م به گرفتن درجه دکتری از دانشگاه اخیر توفیق یافت. ۲ - مناصب علمیآنگاه مجدّداً به مصر رفت و در قاهره به مدیریّت مدرسه الهیّات عباسیّه برگزیده شد. در ۱۹۳۹م عهده‌دار ریاست مرکز خاورشناسی دانشگاه آمریکایی قاهره گردید. ۳ - آثارآدامز بیش از تألیف، به تدریس گرایش داشت. تنها کتاب او « اسلام و نوگرایی در مصر» نام دارد که در واقع بخش اول از رساله دکتری او را تشکیل می‌دهد. آدامز در نگارش قسمت‌هایی از اثر خود، از کتاب الاسلام و اصول الحکم نوشته علی عبدالرزّاق مصری بهره فراوان برده است. ۴ - محتوای کتابدر این رساله آرای اسلامی و جنبش‌های اصلاحی دینی و اجتماعی که در اواخر سده ۱۹م و اوایل سده ۲۰ م در مصر روی داده، تحلیل و بررسی شده است. ۵ - معرفی مفصل عبدهاز آن‌جا که شیخ محمد عبده (۱۲۶۶ـ۱۳۲۳ق/۱۸۴۹ـ ۱۹۰۵م) نقش عمده‌ای در رهبری این جنبش داشته، آدامز شرحی مستوفی در معرفی وی و گروهی از رجال اصلاح طلب مانند محمدرشید رضا (۱۲۸۲ـ۱۳۵۴ق/۱۸۶۵ـ ۱۹۳۵م) به دست می‌دهد. کتاب «اسلام و نوگرایی در مصر» در واقع مفصل‌ترین رساله به یک زبان اروپایی راجع به محمد عبده و تلاش‌های او در زمینه اصلاحات دینی در مصر است. این کتاب در ۱۹۲۸م در قاهره، و در ۱۹۳۳م به وسیله انتشارات آکسفورد به چاپ رسید، و در ۱۹۳۶م عبّاس محمود آن را به عنوان الاسلام و التجدید فی مصر منتشر ساخت. ۶ - مقالاتعلاوه بر این آدامز مقالاتی نیز در مجله «جهان اسلام» انتشار داده است. از جمله آن‌هاست: « فتوا درباره عروج مسیح » ؛ «برخی از گرایش‌های فکری در مصر امروز» ؛ «دین‌شناسی تطبیقی در دانشگاه الازهر» ؛ «سنوسیها» ؛ « ابوحنیفه قهرمان آزادگی و تساهل در اسلام». نوشته‌ای نیز با عنوان «محمد عبده و فتوای ترانسوال» دارد که در ۱۹۳۳م به مک دونالد، استاد خود، اهدا کرده است. [۱]
محمد، بریتانیکا، ذیل عبده، ذیل عبده، محمد.
[۲]
خیرالدین زرکلی، اعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۶م، ۲/۸۴ ـ ۸۵.
[۳]
نجیب عقیقی، المستشرقون، ۳/۱۰۰۴ـ ۱۰۰۵.
۷ - فهرست منابع(۱) بریتانیکا، ذیل عبده، محمد. (۲) خیرالدین زرکلی، اعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۶م، ۲/۸۴ ـ ۸۵. (۳) نجیب عقیقی، المستشرقون، ۳/۱۰۰۴ـ ۱۰۰۵. ۸ - پانویس
۹ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «چارلزکلارنس آدامز»، شماره۱۳۰. رده‌های این صفحه : تراجم | خاور شناسان
|